نحوه پرورش قارچ در منزل

نحوه پرورش قارچ در منزل:

نحوه پرورش قارچ در منزل :در منزل و بدون توجه به آب و هوا و رطوبت می توان قارچ پرورش داد.

پس اگر شما هم در منزل خود جای مناسبی برای کشت دارید بهتر است از همین حالا برای افزایش درآمد

خود اقدام کنید.

نحوه پرورش قارچ در منزل بگونه ای است که به دلیل کوچک بودن محیط تولید قارچ های بدست آمده از

کیفیت بهتری برخوردار هستند؛ میتوان به قیمتی بالاتر از سوپر مارکت ها قارچ را به فروش رساند.

بهترین موقع و نحوه پرورش قارچ در منزل  بین ماه های مهر تا آذر است ولی چنانچه امکانات تهویه

هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته باشد می توان پرورش قارچ را در

ماه های دیگر سال تعمیم داد.پس اگر شما هم میخواهید با نحوه پرورش قارچ در منزل آشناشوید در این

مقاله ما را همراهی کنید.

آموزش پرورش قارچ در منزل:

بطور کلی طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آن است و می توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و

بجز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند. در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر

آنکه، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۱۵ – ۱۰ درجه

نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملا تمیز، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای

پرورش باکتری ها، حشرات و قارچ های مضر باشد.

برای کاشت و پرورش قارچ در منزل، ابتدا نوع قارچی که می خواهید پرورش دهید را انتخاب کنید.

کاشت قارچ صدفی (Oyster)، دکمه ای سفید (White button) و شیتاکه (Shiitake: قارچ دارویی خوراکی)، در خانه بسیار ساده است. روش کاشت هر سه نوع قارچ یکسان، اما بسترهای کاشت متفاوتی دارند.

قارچ های صدفی، در بستر کاه و پوشال یا تفاله ی قهوه، قارچ شیتاکه، در پوشال های خشک درختان و

قارچ دکمه ای، در کودهای کمپوست، بهترین رشد را دارند. در واقع بستر کشت مختلف، نیازهای تغذیه ای مختلفِ هر گونه ی قارچ را نشان می دهد. البته هر سه نوع قارچ را می توان به راحتی در بستر کاه و یا پوشال کاشت

که اگر از پوشال استفاده کردید، مطمئن شوید از چوب های سالم باشد.

انتخاب نوع قارچ برای کاشت، به منظور انتخاب طعم و مزه ی آن است. بنابراین قارچی که خودتان مصرف

می کنید و به طعم آن علاقه بیشتری دارید را برای کاشت در خانه انتخاب نمایید.

یک گونه از قارچ را برای امتحان و ارزیابی خود به عنوان پرورش قارچ در منزل، پرورش دهید. باید همان گونه ای که به خوردن آن علاقه مند هستید را پرورش دهید.

زمان و مکان مناسب برای تولید قارچ :

زمان مناسب برای کاشت قارچ در خانه بین ماه های مهر تا آذر می باشد اما اگر امکانات تهویه هوا و

متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش و کشت وجود داشته باشد می توان قارچ را در ماه های

دیگر سال هم کشت و پرورش داد. کشت قارچ شرایط مخصوص به خود را دارد و می توان قارچ را در

محیطی تاریک پرورید و به جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نوری را تحمل می کند.

و در مورد مکان مناسب برای کشت قارچ، شما به یک سالن نیاز دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه

آن متفاوت است. اما به طور میانگین برای پرورش پنج تن قارچ به یک سالن چهل متری نیاز است. در

پرورش قارچ، عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه بندی و آماده سازی و

نصب تجهیزات باید انجام شود.

علاوه بر این تهویه در محیط کشت باید بطور یکنواخت باشد و نباید روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا

داد و تهویه باید در تمام نقاط اطاق بطور یکسان پخش شود. در هنگام تولید قارچ، محیط اطاق احتیاج به

رطوبت کافی نیز دارد و متوسط بهترین درجه رطوبت برای کاشت قارچ بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است.

باید تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش قارچ نیز باید بین ۱۰ تا ۱۵ درجه نگهداری

شود. همچنین محل پرورش باید کاملا تمیز، قابل شستشو و بدون وجود درز یا محلی برای پرورش

باکتری‌ها، حشرات و قارچ‌های مضر باشد.

فضای لازم برای راه اندازی یک سالن ۵ تنی :

حداقل فضایی که برای ۵ تن کمپوست (در یک سالن پرورش قارچ در منزل) لازم است، به صورتی که

مقدار قارچی که بدست می آید بتواند هزینه ها را جبران کند، بسته به زمان، میزان ۱ تن تا ۱٫۲ تن قارچ می توان از آن برداشت کرد.

۵ متر عرض و حداقل ۸ متر طول و ارتفاع ۳ متر، برای ۵ تن کمپوست کافی است و هرچه این ابعاد بیشتر

شود، زمینه برای تولید بیشتر خواهد شد ولی ابعاد کمتر از این مقدار ممکن است توجیه اقتصادی نداشته باشد.

پیش سالن برای کاشت قارچ :

برای این سالن باید اتاقک کوچکی با ابعاد ۲*۲ یا ۵/۱*۵/۲ داشته باشیم. این اتاقک برای این هدف است

که هوا را در این مکان با کولر سرد کنیم و بعد وارد سالن شود یا هوا را با بخاری گرم کنیم و بعد به سالن

بفرستیم و یا در زمان های برداشت از این اتاقک به عنوان یک انبار کوچک استفاده کنیم.

قفسه بندی برای کاشت قارچ :

قفسه بندی برای این ابعاد سالن ۵*۸، دو ردیف قفسه با عرض ۱۴۰ سانتی متری در طول ۷ متر با ۳ طبقه

می توان در نظر گرفت. فاصله بین طبقات معمولاً ۶۵-۷۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود. قفسه بندی بهتر است از لوله های گالوانیزه انتخاب شود و با سیم گالوانیزه بسته شوند.

سیستم گردش هوا:

سیستم گردش هوا را می توان از وسط یا کناره های سالن گذاشت. در واحدهای کوچک بدلیل اینکه سیرکوله

وجود ندارد و فقط ورود هوا داریم، هوادهی از وسط می باشد و کانال هوا را باید از وسط راهرو بکشیم.

باید یک اگزوز خروجی در انتهای سالن تعبیه کنیم که با هوای آزاد ارتباط داشته باشد و اگر به هوای آزاد ارتباطی نداشته باشد باید از طریق کانالی آن را به هوای آزاد خروجی دهیم.

رطوبت ساز:

اگر مشکل صدای رطوبت ساز مهم نیست می توانیم از رطوبت سازهای کوچک استفاده کنیم که دیگر نیازی به کولر و خنک کردن هوا نیست و این رطوبت سازها هم هوا را خنک می کند و هم رطوبت را تامین می کنند.

کانال های هواساز:

کانال های هواساز بهتر است از داکت های پلاستیکی با عرض ۵۰ سانتی متر استفاده شود در غیر اینصورت می توان با پلاستیک های پلی اتیلنی کانال های هواساز را ایجاد کنید به صورتی که اولین سوراخ آن در محل ورود هواساز به سالن زده شود و سوراخ های بعدی به فاصله ۵۰ سانتی متر با قطر ۵ سانتی متر زده شود.

آماده سازی کمپوست یا کود گیاهی:

مهمترین و اولین اصلی که برای پرورش و کشت قارچ باید با آن آشنا شد بستری است که قارچ روی آن رشد کرده و از آن تغذیه می‌کند که به آن کمپوست گفته می‌ گویند. به طور کلی به کودهای گیاهی کمپوست می گویند.

کمپوست‌ سازی به ظاهر فرآیند آسانی می آید اما برای بدست آوردن کمپوستی مرغوب با بازده بالا نیاز به دستگاه های پیشرفته، آزمایشگاه های مجهز و از همه مهم‌تر تجربه و تخصص بالایی می باشد و تمام این موارد احتیاج به سرمایه گذاری زیادی دارند و به همین خاطر اکثر تولید کنندگان قارچ، کمپوست مورد نیاز، مصرفی خود را به صورت آماده و بذر زده شده از شرکت‌های معتبر خریداری می‌ نمایند.

بذر قارچ:

بذر قارچ، بذری متفاوت با بقیه گیاهان است. در حقیقت چیزی که به آن بذر قارچ می گویند دانه‌های گندم پخته شده هستند. قارچ وقتی به بلوغ می رسد پره های پشت کلاهکش باز شده و از بین پره ها گردی در هوا پخش می شود. این پره ها را با نام هاگ یا اسپور که با چشم عادی قابل دیدن نمی باشد، می شناسند.

این اسپورها برای زنده ماندن احتیاج به غذا دارند به همین علت گندم ها را می پزند که نرم شوند تا اسپور قارچ بتواند از آن ها تغذیه کند و استفاده دیگری هم که پختن گندم دارد این است که به اصطلاح گندم عقیم شده و دیگر جوانه نمی زند و به این صورت تمام مواد غذایی آن برای اسپورها باقی می‌ماند و صرف رشد جوانه گندم نمی شود.

برداشت قارچ:

بعد از آن که رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا کرد باید قارچ‌های رسیده را برداشت کرد.  در برداشت محصول باید به این نکته توجه شود که قارچ‌هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی را از دست می دهند. همچنین این قارچ ها وزنشان کاهش یافته و  قارچ هایی که زودتر از موعد چیده شوند وزن آن ها سبک و از قارچ های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارند.

در هنگام جمع آوری محصول نباید از سبدهای بزرگ برای برداشت استفاده کرد. چون فشار قارچ ها روی هم در سبد باعث می شود که قارچ های زیر خراش بردارند و سیاه شوند. جهت برداشت محصول قارچ باید کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و فورا ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کنید و قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید. و بهتر است که جمع‌آوری با دستکش انجام شود. برداشت قارچ هر پانزده روز یکبار انجام می‌ شود و این برنامه به مدت دو تا سه ماه طول می کشد.

آفات و مشکلات قارچ:

پرورش قارچ در منزل با مشکلاتی هم رو به‌ رو می باشد. به طور مثال امکان دارد تمامی بستر کشت دچار بیماری مایکوگن و یا تار عنکبوتی شود و محصول را کلا نابود کند.

شرایط نگهداری و پرورش و رشد قارچ:

تهویه:

تهویه در محیط اتاق کشت باید بطور یکنواخت انجام شود و نبایستی روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه در کلیه نقاط اطاق بطور یکنواخت باشد.

درجه حرارت:

چنانچه درجه حرارت بستر کشت به کمتر از ۱۴ درجه برسد و درجه حرارت محیط اطاق به حدود ۷/۵ درجه برسد بایستی اطراف بستر را با پارچه ضخیم پوشاند تا مانع تبادل حرارت به محیط شود. برای سرعت رشد قارچ می توان درجه حرارت محیط را به ۱۴/۵ درجه رساند و میزان تهویه را بالا برد ولی باید دقت شود که جهت حرکت هوا به طرف سطح قارچ نباشد.

رطوبت هوا و آبیاری:

در موقع تشکیل قارچ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت بین ۷۰ – ۸۰ درصد می باشد. چنانچه درجه رطوبت هوا از این مقدار کمتر شود سطح کلاهک ها ترک برداشته یا سطح کلاهک قارچ لک دار می شود علاوه بر این سطح بستر خشک شده و احتیاج به آبیاری بیشتری دارد.

برای تقلیل میزان رطوبت هوا لازم است در نقاط مختلف اطاق، رطوبت سنج های کار گذاشته شود و بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرد. در صورتیکه به علت خشک شدن خاک سطح بستر، احتیاج به آبیاری است.؛ بایستی به وسیله غبار پاش روی سطح خاک آن هم به حدی که آب در سطح بستر جریان پیدا نکند و یا در یک جا جمع نشود آبپاشی کنید. آبیاری را با آب خالص و با درجه حرارت ۳۲ درجه و بسیار با احتیاط انجام دهید.

 درجه حرارت محیط:

چند هفته پس از روکش کردن سطح بستر، میسیلیوم های قارچ تمام سطح بستر را پر نموده و بطور متوسط ۷-۸ هفته پس از کاشت اسپون، قارچ های کوچک سر سنجاقی در تمام سطح کشت ظاهر می شوند. در این موقع درجه حرارت بستر بایستی بین ۱۰-۱۴ درجه باشد ولی هر اندازه قارچ ها رشد بیشتری پیدا نمایند می توان درجه حرارت را از ۱۴ به ۱۶/۵ رساند و میزان تهویه را نیز بالا برد ولی باید دقت کرد که جهت حرکت هوا، به طرف سطح قارچ نباشد.

تقویت خاک بستر:

پس از آنکه قارچ ها بزرگ شده و نزدیک به برداشت شوند می توان روی سطح بستر کود مایع پاشید ولی باید دقت نمود که روی کلاهک قارچ پاشیده نشود این عمل در بالا بردن میزان محصول بسیار موثر است.

برداشت محصول:

به محض آنکه رشد قارچ بحد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا نمود بایستی قارچ های رسیده را جمع آوری نمود و بطور مرتب در طول بستر کشت، بررسی کرد و قارچ های رسیده را جمع آوری کرد.

قارچ هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی ندارند. علاوه بر این وزن آن کم می شود و همچنین قارچ هایی که زودتر از موقع چیده شوند وزن آنها سبک بوده و از قارچ های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارد.

در موقع جمع آوری نباید از سبدهای بزرگ برای این منظور استفاده نمود. زیرا فشار قارچهای روی سبد موجب می گردد که قارچهای زیرین خراش برداشته و سیاه شوند برای جمع آوری قارچ، کافی است کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و بلافاصله ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کرد. و قارچ تمیز را داخل سبد گذاشته و حتی المقدور جمع آوری با دستکش انجام گیرد. بهره برداری هر ۱۵ روز یکبار انجام می گیرد و این برنامه مدت دو تا سه ماه به طول می انجامد.

بسته بندی قارچ ها :

قارچ های چیده شده را به اطاق سرد و خنک انتقال داده و در اسرع وقت نسبت به درجه بندی آن اقدام نموده و قارچ های لک دار و ناقص و کج و ناجور را جدا کرده و برای مصارف تهیه پودر در قارچ و کچ آپ فرستاده و قارچ های سالم را در بسته های درجه یک و درجه دو به بازار عرضه کنید.

نکات و هشدارهایی برای پرورش قارچ:

در صورتی که واقعا علاقه و تمایل به پرورش قارچ در منزل دارید؛ به سایت های تخصصی معتبر سری بزنید؛ و با افرادی که تجربه ی این کار را دارند مشورت نمایید.